De informatie is afkomstig van de website: http://www.balansdigitaal.nl/. Op deze website heb ik veel informatie kunnen vinden over veel voorkomende ontwikkelings- en leerstoornissen. Naast informatie over wat de stoornis inhoudt worden er ook links en informatie gegeven over instellingen, organisaties waar de naar toe kunt voor meer informatie of hulp bij de stoornis. Als docent zou ik deze website zeker gebruiken om meer informatie in te winnen of te geven aan ouders als ik een leerling met een dergelijke stoornis in de klas zou hebben. Via deze website weet ik ook waar ik ouders en de leerling naar zou kunnen door verwijzen.

Wat is DCD?

Soepel bewegen, praten, uit je woorden komen, jezelf aan- en uitkleden, tandenpoetsen, billen afvegen, met mes en vork eten, veters strikken, een bal gooien en vangen, met een pen schrijven etc. Het lijkt allemaal zo gewoon dat kinderen deze vaardigheden leren. Voor sommige kinderen is dat echter niet zo gewoon. Dat kunnen kinderen zijn met DCD. DCD staat voor Developmental Coordination Disorder, in het Nederlands vertaald als stoornis in de ontwikkeling van de coördinatie van bewegingen. DCD is een verzamelnaam voor een aantal kenmerken van (licht) gestoorde motorische functies, zoals een lage spierspanning, een grote bewegingsonrust, coordinatieproblemen of problemen met fijnmotorische vaardigheden. Deze problemen kunnen apart voorkomen, maar veel vaker treden ze in combinatie op. DCD lijkt voor te komen bij 5 tot 10 % van de schoolgaande kinderen. Vaak zijn het jongens. In diverse onderzoeken worden verhoudingen genoemd van 4 meisjes tegenover 10 jongens.

Oorzaak en gevolgen van DCD

De naam DCD zegt niets over de achterliggende oorzaak. Het zegt meer dat er iets met de motoriek aan de hand is, dan wát er aan de hand is. Motorische onhandigheid wordt meestal wel beschouwd als een uiting van een in aanleg niet optimaal ontwikkeld zenuwstelsel. DCD kan bij kinderen in verschillende situaties problemen geven. Handelingen zoals lopen, klimmen, schrijven of knippen kosten een kind met DCD soms veel moeite. Veel kinderen met DCD werken hierdoor traag of komen niet goed mee op school. Ook vinden ze het vaak moeilijk om met de juiste motoriek te reageren. Bijvoorbeeld om een bal te vangen. Daarnaast zijn er kinderen die zich moeilijk kunnen concentreren en die moeite hebben met het horen, zien en begrijpen van wat er om hen heen gebeurt.

Kenmerken van DCD

DCD, Developmental Coordination Disorder, wordt officieel vastgesteld aan de hand van criteria uit DSM (het internationale handboek met beschrijving van psychiatrische stoornissen). Volgens de DSM is DCD te herkennen aan de volgende kenmerken:

• De uitvoering van dagelijkse handelingen die motorische coördinatie vereisen, is beduidend slechter dan verwacht", gezien de leeftijd van een kind en het gemeten intelligentieniveau. Dit kan tot uiting komen in het later bereiken van motorische mijlpijlen (zoals lopen, kruipen, zitten), in het laten vallen van voorwerpen, 'houterigheid', slechte prestaties bij sport, of een slecht handschrift.
• De aandoening beïnvloedt zichtbaar de schoolse prestaties of algemene dagelijkse activiteiten.
• De aandoening is niet het gevolg van een medische conditie (zoals cerebrale parese (verlamming) of spierdystrofie), en voldoet niet aan de criteria van een pervasieve ontwikkelingsstoornis (PDD-NOS)
• Als er sprake is van mentale retardatie (verstandelijke beperking), moeten de motorische problemen ernstiger zijn dan de problemen die normaal gesproken bij mentale retardatie voorkomen.

Diagnose van DCD

Signalen van afwijkende motoriek zijn op jonge leeftijd niet eenvoudig te constateren. De ontwikkeling van het zenuwstelsel van jonge kinderen met de daarbij behorende zogenaamde motorische mijlpalen kent een grote variatie. Bij de helft van de kinderen bij wie later DCD-problemen worden geconstateerd, wordt dat op de peuter- en kleuterleeftijd niet opgemerkt. Aan de andere kant kunnen op jonge leeftijd DCD-problemen worden geconstateerd die later vanzelf verdwijnen. Om DCD vast te kunnen stellen is observatie en onderzoek nodig van het kind, door bijvoorbeeld een revalidatie- of kinderarts, kinderfysiotherapeut of neuroloog. Op basis hiervan wordt een voorstel gedaan voor een eventuele behandeling van uw kind. Voor observatie door een revalidatie- of kinderarts of neuroloog is een verwijzing nodig van de huisarts. Voor een observatie of test door de kinderfysiotherapeut is dit niet nodig.

Bijkomende stoornissen

Een niet optimaal ontwikkeld zenuwstelsel kan ook gevolgen hebben op andere ontwikkelingsgebieden. Zo hebben kinderen met DCD vaker dan gemiddeld last van spraakstoornissen en problemen bij het zindelijk worden. Daarnaast gaat DCD meer dan gemiddeld gepaard met ADHD, PDD-NOS, het syndroom van Asperger en leerstoornissen en kampen kinderen met DCD meer dan het gemiddelde kind met een laag zelfbeeld.

Aanpak en behandeling van DCD

Onderzoek en/of behandeling van DCD kan nodig zijn, hoewel een deel van de kinderen met DCD over de problemen lijkt heen te groeien. Enerzijds omdat ernstige stoornissen met een voortschrijdend karakter (zoals een spierziekte) moeten worden uitgesloten. Anderszijds omdat het belangrijk is nauwkeurig te onderzoeken op welke terreinen de motorische problemen het kind belemmeren in zijn functioneren. Het soort therapie hangt af van het soort motorische probleem, de leeftijd van het kind, zijn verstandelijke vermogens en de aanwezigheid van eventueel bijkomende stoornissen. Behandeling kan bijvoorbeeld bestaan uit extra oefeningen onder leiding van een fysiotherapeut of een ergotherapeut.

Advies en informatie - voor ouders

• DCD - Kinderneurologie.eu
  Informatie over kinderneurologische aandoeningen, waaronder DCD. Met forum voor ouders.
• DCD - REC Midden-Brabant
  Informatie over DCD van Regionaal Expertise Centrum (REC) Midden-Brabant,  met informatie over aangepaste- en voorlichtingsmaterialen voor ouders
• Dyspraxie.nl - Tips voor ouders
  Tips voor ouders van kinderen met DCD

Advies en informatie - voor kinderen & jongeren

• BOSK Kids
  Kinderpagina van BOSK, Vereniging van motorisch gehandicapten en hun ouders. Met nieuws, tips en verhalen van kinderen.
• BOSK Jongeren
  Jongerenpagina van BOSK, Vereniging van motorisch gehandicapten en hun ouders. Met nieuws, tips en verhalen van jongeren.
• Dyspraxie.nl - Informatie voor kinderen
  Informatie voor kinderen met DCD
• Jopla
  Platform van jongeren met een handicap. Met informatie over o.a. opleidingenen werk

Advies en informatie - voor het onderwijs

• Dyspraxie.nl - Tips voor leerkrachten
  Tips voor leerkrachten van kinderen met DCD
• Dyspraxie op Kennisnet
  Overzicht van informatie, instanties en materialen over dyspraxie

Advies en informatie - voor hulpverleners

• Landelijk Servicepunt Kinderrevalidatie
  Servicepunt voor mensen werkzaam in de kinderrevalidatie. Met overzicht van projecten, onderzoek en publicaties op dit gebied.

Diagnose en behandeling

• Lichte motorische coördinatiestoornis (pdf)
  Ouderbrochure over DCD-observatie door DCD-team Universitair Medisch Centrum Groningen.
• Landelijk Servicepunt Kinderrevalidatie
  Servicepunt voor mensen werkzaam in de kinderrevalidatie. Site biedt overzicht van projecten, onderzoek en publicaties op dit gebied.

Wetenschappelijk onderzoek

• Neuromotor Task Training
  Proefschrift uit 2007 over nieuwe behandelmethode voor kinderen met DCD (Engelstalig).
  Zie ook Nederlandstalige samenvatting (pdf).
• Onderzoek DCD
  Informatie over langlopend onderzoek naar DCD van vakgroep Klinische en Ontwikkelingsneuropsychologie Rijksuniversiteit Groningen
• Ontwikkelingsneurologie
  Instituut voor Ontwikkelingsneurologie van UMC Groningen, dat onderzoek verricht naar ontwikkelingsstoornissen, waaronder DCD.
• Vroegtijdig signaleren van DCD bij kinderen
  Afstudeerproject fysiotherapie-studenten Hogeschool Arnhem en Nijmegen. Doel: vergroten van kennis leerkrachten basisschool. Met uitgebreide informatie over diagnose, behandeling en zorgtraject.

Organisaties

• BOSK
  Vereniging van motorisch gehandicapten en hun ouders
• Dyspraxia Foundation
  Britse oudervereniging voor dyspraxie met veel informatie jongeren en volwassenen met dyspraxie, ouders en professionals (Engelstalig)
• Dyspraxie Support Group
  Informatieve site van Nieuw-Zeelandse supportgroep van ouders, voor ouders, kinderen en ook leerkrachten (Engelstalig)
• Dyspraxis
  Vlaamse oudervereniging met tips voor ouders en leerkrachten
• FITKIDS
  Landelijk opgezet bewegingsprogramma voor kinderen met een chronische ziekte en/of beperking
• FOSS
  Nederlandse federatie van ouders van slechthorende kinderen en van kinderen met taal-spraakmoeilijkheden. Met o.a. informatie over verbale ontwikkelingsdyspraxie.
• Jopla
  Platform van jongeren met een handicap
• Vereniging Gehandicaptensport Nederland
  Stimuleert sport en bewegen voor mensen met een handicap. Sportorganisaties kunnen hier lid van worden.