Dit stuk is geschreven na het bestuderen van een stuk over communicatie op de pagina: http://www.boomlemma.nl/system/uploads/17773/original/9789053529065_voorbeeldhoofdstuk.pdf.pdf?1289174540 Dit stuk belicht vele kanten van communicatie en was voor mij erg interessant om te lezen. Het gedeelte over communicatiepatronen heb ik eruit gehaald om mijn kennis over communicatiepatronen aan te tonen.

Communicatie is een proces waarin mensen elkaar doorlopend beïnvloeden. Het is moeilijk te zeggen wie op welk moment wie beïnvloedt. Iedere boodschap tussen mensen

die elkaar kennen, grijpt terug op eerdere communicatie.

Communicatie kent ook patronen. Een communicatiepatroon is geordend in min

of meer vaststaande, opeenvolgende stappen. Men onderscheidt drie relationele

patronen: complementaire, symmetrische en flexibele.

Complementair patroon

In het complementaire patroon vult het gedrag van de één dat van de ander aan. Een stil iemand brengt de ander ertoe meer te spreken; een dominant persoon lokt onderdanig gedrag uit. In dit type relatie versterken de partners elkaars gedrag: de relatie wordt telkens ongelijkwaardiger.

Symmetrisch patroon

In een symmetrische relatie concurreren beide partners om dezelfde positie, wat strijd kan opleveren.

Flexibel patroon

De flexibele relatie heeft wisselende rollen en is daarmee de meest gelijkwaardige en stabiele. Hoe men dingen doet en wie ze doet, hangt af van de situatie, de capaciteiten van de partners en hun behoeften.

Rituelen zoals patronen van begroeten en afscheid nemen zijn ook een voorbeeld van communicatiepatronen (zie schuine tekst). In het voorbeeld zien we een symmetrisch patroon. Het gedrag waarbij mensen hun oorspronkelijke opstelling onafwendbaar maken, de zichzelf waarmakende voorspelling, laat ook een patroon zien. Een voorbeeld: een wantrouwig iemand controleert de mensen om zich heen zo achterdochtig dat zij steeds meer buiten hem om gaan doen, wat weer de achterdocht versterkt.

Communicatie is ook transactioneel, een ruilproces. Soms ruilt men stoffelijke

goederen, maar vaker nog zijn het niet-tastbare zaken: de bevrediging van sociale

behoeften. In de kadertekst ruilt men hoeveelheden erkenning en aandacht. Ruzie

kunt u zien als een poging om een uit het lood geraakte balans van rechten en

plichten weer in evenwicht te brengen.

In het begroetingsritueel geven mensen elkaar ongeveer evenveel en gelijksoortige

aandacht, tot zelfs: evenveel ‘woorden aan elkaar vuil maken’. Als A blij verrast glimlacht, is de kans groot dat B een glimlach retourneert. Wat daarna gebeurt, is voorspelbaar. A zegt:‘Goedemorgen’ en krijgt als antwoord:‘Ook goedemorgen.’ Als A meer moeite doet en groet met: ‘Goedemorgen, Ben. Lekker weer, niet?’, reageert Ben met:‘Ook goedemorgen, Ans. Ja, het lijkt wel zomer.’ Ans kan ook zeggen: ‘Hé, dag Ben. Wat heb ik je lang niet gezien! Hoe is het met je? Heb je dat examen nog gehaald?’ Ans verwacht dan van Ben minstens zoveel belangstelling terug en krijgt die waarschijnlijk ook. In termen van Berne (1967) vertaald: tegenover iedere ‘stroke’ of eenheid van erkenning van de ander moet een gelijkwaardige hoeveelheid erkenning staan, wil men de ontmoeting geslaagd.